خطبه اول الف : تقوی در خطبه های معصومین (۳۰) سوّمین خطبه امیرمؤمنان در نمازجمعه (۱۰) أَیُّهَا النَّاسُ الزَّهَادَهُ ای مردم زهد یعنی قِصَرُ الْعَمَلِ کوتاه کردن آرزو وَ الشُّکْرُ عِنِ النِّعَمِ شکرگزاری از نعمت‌ها وَالْتَّوَرُّعُ عِنْدَ الْمَحَارِمِ پرهیز در برابر حرام‌ها فَاِنْ عَزَبَ ذَلِکَ عَنْکُمْ اگر نتوانستید همه اینها را فراهم سازید فَلا یَغْلِبِ […]
خطبه اول
الف : تقوی در خطبه های معصومین (۳۰)
سوّمین خطبه امیرمؤمنان در نمازجمعه (۱۰)
أَیُّهَا النَّاسُ الزَّهَادَهُ
ای مردم زهد یعنی
قِصَرُ الْعَمَلِ
کوتاه کردن آرزو
وَ الشُّکْرُ عِنِ النِّعَمِ
شکرگزاری از نعمت‌ها
وَالْتَّوَرُّعُ عِنْدَ الْمَحَارِمِ
پرهیز در برابر حرام‌ها
فَاِنْ عَزَبَ ذَلِکَ عَنْکُمْ
اگر نتوانستید همه اینها را فراهم سازید
فَلا یَغْلِبِ الْحَرَامُ صَبْرَکُمْ
تلاش کنید حرام بر صبر شما غلبه نکند
وَلا تَنْسَوْا عِنْدَ النِّعَمِ شُکْرَکُمْ (۱)
و در برابر نعمت‌ها شکر یادتان نرود
توضیح :
تفسیر امیرمؤمنان (ع) از زهد در ضمن سه جمله کوتاه در برابر تفسیرهای غلطی است که از واژه زهد می‌شود چه بسیارند کسانی که هرگز معنی زهد را نفهمیده و خود را زاهد می‌پندارند تصور می‌کنند زهد و مفهوم آن عبارت است از:
* پوشیدن لباس‌های ساده و ژولیده
* وارد نشدن در مسائل اجتماعی
* بیگانگی نسبت به فعالیت‌های اقتصادی
متأسفانه برداشت‌های غلط از مفاهیم ارزشی اسلام بویژه از مفهوم زهد در صدر اسلام نیز وجود داشت حتی در عصر رسولخدا(ص)
در حدیثی می‌خوانیم عثمان‌بن مظعون در اثر از دست دادن فرزند خود غمگین شد و به اصطلاح به زهدروآورد . خانه‌اش را مسجد قرارداد و مشغول عبادت گشت و همه کارها جز عبادت را ترک گفت
وقتی خبر به رسولخدا (ص) رسید او را احضار کرده و فرمود:
یَا عُثْمَانُ اِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَمْ یَکْتُبْ عَلَیْنَا الرُّهْبَانِیَّهَ إِنَّمَا رُهْبَانِیَّهُ اُمّتِی الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ (۲)
ای عثمان خداوند بر ما رهبانیت ننوشته است ، رهبانیت امت من جهاد در راه خداست
ب : شرح زیارت جامعه (۳۹) :
وَ اَشْهَدُ اَنَّکُمْ گواهی می دهم شما
الأَئِمَّهِ الرَّاشِدِونَ امامان راه یافته
وَ الْمَهْدِیُّونَ و هدایت شده
الْمَعْصُومُونَ معصوم هستید
عصمت ائمه (ع):
موضوع عصمت ائمه (ع) یکی از مباحث مهم کلامی و اعتقادی است و در زیارت جامعه با عبارات متعدد به این موضوع اشاره شده است
عَصَمَکُمُ اللَّهُ مِنَ الزَّلَلِ خداوند شما را از لغزش ها نگه داشت
وَ آمَنَکُمْ مِنَ الْفِتَنِ و از فتنه ها در امان داشت
وَ طَهَّرَکُمْ مِنَ الدَّنَسِ (۳) و از پلیدی پاک گردانید
یکی از معتقدات شیعه عصمت انبیاء و ائمه (ع) است ؛ ادلّه متعددی برای اثبات عصمت آنان اقامه شده است.
بعنوان نمونه چند مورد را اشاره می کنیم
* خداوند می‌فرماید :
إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً (۴)
همانا خداوند می‌خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را به‌کلّی پاک گرداند
* امام صادق (ع) فرمود :
الأَنْبِیَاءُ وَ أَوْصِیَائُهُمْ لاذُنُوبَ
انبیاء و اوصیای آنان گناه نمی کنند
لَهُمْ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُون (۵)
چون آن بزرگواران معصوم و پاکیزه هستند
* امیرمؤمنان (ع) فرمود :
إِنَّمَا الطَّاعَهُ لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لِرَسُولِهِ
جزاین نیست که اطاعت ازآن خداوند و رسول او(ص)
وَ لِوُلاهِ الاَمْرِ وَ إِنَّمَا أَمَرَ بِطَاعَهِ أُولِی الأَمْرِ
و صاحبان امر است و خدا بر اطاعت آنان دستور داده
لأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ وَ لا یَأْمُرُونَ بِمَعْصِیَتِهِ (۶)
چون آنان معصوم و پاکند و به گناه دستور نمیدهند
* امام زین العابدین (ع) فرمود :
الإِمَامُ مِنَّا لا یَکُونُ إِلاّ مَعْصُوماً
امام از ما نیست مگر معصوم باشد
وَ لَیْسَتِ الْعِصْمَهُ فِی ظاهِرِ الْخِلْقَهِ
و عصمت چیزی نیست که در ظاهر خلقت باشد
فَیُعْرَفَ بِهَا وَ لِذَلِکَ لا یَکُونُ إِلَّا مَنْصُوصاً (۷)
تا بوسیله آن شناخته شود لذا امام باید منصوص باشد
خطبه دوم:
الف : مناسبت های هفته
نوع مناسبت‌های هفته جاری در ارتباط با حماسه عاشورا است از قبیل :
* روز شنبه مصادف است با ۷ محرم :
بستن آب فرآت به روی امام حسین (ع) و یارانش به دستور عمرسعد
* روز دوشنبه ۹ محرم :
تاسوعای حسینی یعنی روزی که :
* امام(ع) و یارانش در محاصره کامل نیروهای دشمن قرار گرفتند
* در این روز آب فرات بر روی آل الله همچنان بسته بود
دشمن در این روز برای حضرت ابوالفضل(ع) و برادرانش امان نامه فرستاد ولی پذیرفته نشد.
* عصر تاسوعا عمرسعد اعلان جنگ کرد ولی با تقاضای امام(ع) به روز عاشورا مؤکول شد.
* روز سه‌شنبه ۱۰ محرم :
عاشورای حسینی (۸)
* امام حسین (ع) و ۷۲ تن از یارانش را با لب تشنه به شهادت رساندند
* خیمه‌های امام (ع) را آتش زدند و زنان، دختران و فرزندان امام (ع) را دربدر کردند. (۹)
* روز چهارشنبه ۱۱ محرم الحرام :
به اسارت بردن اهل بیت اباعبدالله الحسین (ع) بسوی کوفه و شام
شیوه اسارت بردن راکتب تاریخ و مقاتل توضیح داده اند و در زیارت ناحیه مقدّسه در جملات کوتاه به زیبایی تمام شیوه اسارت چنین تبیین شده است :
وَ سُبِیَ اَهْلُکَ کَالْعَبِیدِ
اهل بیت تو همانند بردگان اسیر شدند
وَ صُفِّدُوا فِی الْحَدِیدِ
به غل و زنجیر کشیده شدند
فَوْقَ أَقْتَابِ الْمَطِیَّاتِ
آنان را بر شتران سوار کرده بودند
تَلْفَحُ وُجُوهَهُمْ حَرُّ الْهَاجِرَاتِ
چهره هایشان از گرمای شدید می سوخت
یُسَاقُونَ فِی الْبَرَارِی وَ الْفَلَوَاتِ
آنان را در صحراها و بیابان ها می بردند
أَیْدِیهِمْ مَغْلُولَهٌ إِلَى الأَعْنَاقِ
درحالی که دست هایشان به گردن هایشان بسته بود
یُطَافُ بِهِمْ فِی الأَسْوَاقِ (۱۰)
آنان را در بازارها می چرخاندند
پنجشنبه ۱۲ محرم :
روز شهادت امام زین العابدین (ع) :
آن بزرگوار در مصائب عاشورا بیشترین آسیب را دید و در دوران امامت خویش که معروف به
عصر نا امیدی و اختناق است؛ ستم‌های بی‌شماری را از حکّام جور و مردم تحمّل فرمود
در عین حال رسالت خویش را بویژه در زمینه زنده نگه داشتن یاد و خاطره حماسه عاشورا با بهترین وجه به اتمام رساند
در یکی از دعاهای صحیفه سجادیه به محضر خدا چنین عرض می‌کند :
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِاِمَامٍ
پروردگارا تو در هر زمان از دین خود بوسیله امامی پشتیبانی کردی
اَقَمْتَهُ عَلَماً لِعِبَادِکَ، وَ مَنَاراً فِی بِلادِکَ (۱۱)
که او را نشانه راه برای بندگانت و چراغ راهنما برای سرزمین‌هایت قرار دادی
از جمله فعالیت‌های مهم آن بزرگوار عبارتند از :
* افشاگری جنایات بنی‌امیّه با بهره‌گیری از همه ابزارهای ممکن
* زنده نگه داشتن یاد و خاطره حماسه عاشورا بویژه از طریق گریه و تشریح مصائب
* تبیین معارف دین در قالب دعاهای ارزشمند صحیفه سجادیّه
* تحمل کردن ستم‌های پنج نفر از خلفای جور اموی، زبیری و مروانی
یعنی یزید ، عبدالله بن زبیر ، مروان بن حکم ، عبدالملک بن مروان و ولیدبن عبدالملک (۱۲)
* مسعودی مورّخ نامدار ، شرایط خفقان عصر امام (ع) را چنین ترسیم می کند:
قَامَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ (ع) بالأَمْرِ مُسْتَخْفِیَاً عَلَی تَقیَّهٍ شَدیدَهٍ فی زَمانِ صَعْبٍ (۱۳)
علی بن الحسین (ع) امامت خود را همراه با مخفی کاری و تقیّه شدید در زمان سخت بر عهده گرفت
تحمل کردن بی‌مهری‌های مردم
* خود آن بزرگوار فرموده :
ما بِمَکَّهَ وَ الْمَدینَهَ عِشْرُونَ رَجُلاً یُحِبنا (۱۴)
در تمام مکه و مدینه بیست نفر نیستند که ما را دوست بدارند
* ابن سعد در کتاب الطبقات الکبری می‌نویسد :
امام زین العابدین (ع) به سهل بن شعیب یکی از بزرگان مصر فرمود :
امروز وضع برما به قدری تنگ و دشوار است که مردم با سبّ و ناسزاگویی به بزرگ و سالار ما بر فراز منبرها به دشمنان ما تقرّب می‌جویند.(۱۵)
رمز ماندگاری عاشورا :
یکی از موضوعاتی که نیاز به بررسی و تحلیل جدّی علمی دارد رمز ماندگاری حماسه عاشورا است؛ لکن چیزی که در این فرصت کوتاه می‌توان مورد اشاره قرار داد مظلومیّت‌های عاشورائیان و هرزگی‌های اعوان بنی‌امیّه ومسلمانان بی‌وفا نقش اساسی در ماندگاری عاشورا دارند
ظاهر قضیه این است که بعد از مرگ معاویه برخلاف تعهدات خود در صلح با امام حسن(ع) یزید را جانشین خود ساخت و فرض بر این است که نوع مسلمانان بویژه کوفیان این موضوع را به خوبی می‌دانند که خلافت یزید نامشروع است.
در مقابل اباعبدالله الحسین (ع) فرزند رسولخدا (ص) که علی‌القاعده باید بعد از معاویه خلافت به او منتقل می‌شد در مقابل بیعت با یزید مقاومت کرده و از مدینه خارج شده است و در طول مسیر بویژه در مکه مردم کوفه با ارسال نامه‌های متعدد از وی درخواست کرده‌اند به عراق هجرت کند و اعلان کردند ما آماده هستیم از شما حمایت کنیم
لکن در مقام عمل چه اتفاق افتاد؟
۱- امام واجب الاطاعه را به عنوان یک خارجی علیه حکومت یزید به شهادت رساندند
۲- سر شهداء را از بدن جدا ساخته و اجساد آنان را زیر سم اسب ها لگدمال کردند
۳- سر شهدا را برای اخذ جایزه به دربار یزید در شام روانه ساختند
۴-خیمه‌های امام(ع) را آتش زده و آل الله (ص) را ترساندند
۵-آب را بر روی امام(ع) آن هم در کنار شطّی همانند فرات بستند
۶-حضرت علی اصغر شیرخواره را روی دست امام(ع) تیر باران کردند.
۷-اهل بیت امام (ع) را با آن وضع رقّت بار به اسارت بردند. (۱۶)
ب : قدردانی از تصمیم مجلس :
لازم می‌دانم از تصمیم شجاعانه و انقلابی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبنی بر اخراج سفیر انگلستان از کشور و تأیید شورای نگهبان قدردانی بکنم
لازم به یادآوری است که قطع رابطه با انگلستان از اهداف و آرمان های شهید مدرس بود که بوسیله مجلس هشتم محقق شد
اگر تمامی ادوار ارتباط ایران با انگلستان را مورد بررسی قرار بدهیم نه تنها حتی یک مورد پیدا نمی‌شود که آنان به سود ملّت ایران قدم برداشته باشند بلکه آنان پرونده سیاه و قطوری از اقدامات علیه ملت ایران دارند
که موارد زیر از آنجمله است :
۱- تحمیل قرارداد استعماری معروف به دارسی در سال ۱۲۸۰٫ش که تسلّط نیم قرن انگلستان بر امورات سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی کشور ایران را به دنبال داشت
۲- تحمیل قرارداد ننگین ۱۲۹۷٫ش معروف به قرارداد ۱۹۱۹ که ایران را تحت الحمایه انگلستان قرار می داد
۳- اشغال نظامی ایران در سال ۱۳۲۰ .ش
۴- مسلّط کردن پهلوی ها بر ایران که با نیم قرن ستم و جنایت همراه بود
۵- همکاری با آمریکا در شکست دادن نهضت ملّی ایران
۶- حمایت از صدّام در جنگ تحمیلی هشت ساله
۷- پناه دادن به ضدّ انقلاب و تروریست های ایران
۸- حمایت از فتنه سال ۸۸ .ش در جریان انتخابات ریاست جمهوری (۱۷)
پی نوشت :
(۱) نهج البلاغه / ترجمه دشتی خ ۸۱
(۲) بحار الانوار / علامه مجلسی ج ۷۰ ص ۱۱۴
(۳) شرح زیارت جامعه / ری شهری ص ۳۷۳
(۴) سوره احزاب آیه ۳۳
(۵) کتاب الخصال / صدوق ج ۲ ص ۱۵۴
(۶) علل الشرایع / صدوق ص ۵۲
(۷) بحار الانوار / مجلسی ج ۲۵ ص 194
(۸) سایت شورای سیاستگذاری ائمه جمعه
(۹) نفس المهموم / محدث قمی ص۴۷۰
(۱۰) المزار الکبیر / مشهدی ص ۵۰۵
(۱۱) صحیفه سجادیه دعای ۴۷
(۱۲) سیره پیشوایان / مهدی پیشوایی ص ۲۳۵
(۱۳) اثبات الوصیه / مسعودی ص ۱۶۷
(۱۴) شرح نهج البلاغه / ابن ابی الحدید ج ۴ ص ۱۰۴
(۱۵) الطبقات الکبری / ابن سعد ج ۵ ص ۲۲۰
(۱۶) یادداشت های شخصی
(۱۷) یادداشت های شخصی