● محتوای خطبه مسجد النبی (ص) : خطبه فاطمه(ع) در مسجد النـّبـی(ص) از میراثهای ماندگار اهل بیت (ع) در میان امّت رسول خـدا (ص) می باشد علامه مجلسی ره در مورد جایگاه خـطبـه می نویسد : اَلَّتی تَحَیَّرَ مِنَ الْعُجْبِ مِنْها …أَحْلامُ الْفُصَحاءِ وَ الْبُلَغاء(۱) ● سند خطبه : بسیاری از بزرگان دانشمندان شیعه […]
● محتوای خطبه مسجد النبی (ص) :
خطبه فاطمه(ع) در مسجد النـّبـی(ص) از میراثهای ماندگار اهل بیت (ع) در میان امّت رسول خـدا (ص) می باشد علامه مجلسی ره در مورد جایگاه خـطبـه می نویسد :
اَلَّتی تَحَیَّرَ مِنَ الْعُجْبِ مِنْها …أَحْلامُ الْفُصَحاءِ وَ الْبُلَغاء(۱)
● سند خطبه :
بسیاری از بزرگان دانشمندان شیعه و اهل سنّت این خطبه را نقل و یا به آن اشاره فرموده اند از آنجمله است شخصیتهای ذیـل :
۱- سید مرتضی علم الهدی / الشافی ج۴ ص۶۹
۲- قاضی نعمان / شرح الاخبار ج۳ ص۳۴-۴۰
۳- شیخ صدوق / علل الشرایع ص ۲۴۸
۴- طبرسی /الاحتجاج ج۱ ص ۲۵۶(۱)
۵- علامه مجلسی / بحارالانوار ج۲۲ ص۲۲۰
۶- ابن ابی الحدید / شرح نهج البلاغه ج۶ ص۲۱۱
۷- طبری/ دلائل الأمامه ص ۱۰۹
۸- احمد ابن ابی طاهر / بلاغات النساء ص ۲۳
۹- ثقه الاسلام کلینی / الکافی ج۸ ص۳۷۶
۱۰- مسعودی / مروج الذهب ج۲ ص۳۰۴
۱۱- ابن عبد ربّه / العقد الفرید ج۳ ص ۲۳۶
۱۲ – زمخشری / الفائق ج۳ ص۳۳۱
۱۳- ابن منظور / لسان العرب ج ۱۵ ماده (لمه)
۱۴- ابن درید / جمهره اللغه ج۱ ص۶۰۴ ماده (خلص)
۱۵- خلیل بن احمد / العین ماده (لَمَمَ)
●فهرست محورهای خطبه :
خطبه را می توان در محورهای زیر خلاصه و دسته بندی کرد :
۱- حمد و سپاس خداوند به خاطر نعم بی پایانش
۲- مباحثی در توحید و نبوت به صورت استدلالی
۳- تبیین ویژگی های عصر جاهلیّت
۴- توضیح فعالیتهای عصر رسولخدا (ص)
۵- بیان حوادث ایّام رسالت رسول اکرم (ص)
۶- تشریح موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در پیشامدهای زمان پیامبر (ص)
۷- توضیح دگرگون شدن اوضاع بعد از رسولخدا (ص)
۸- مخاطب قرار دادن هیئت حاکمه در مورد فدک و اقامه برهان
۹- سرزنش مسلمانان به خاطر کوتاهی در حق خاندان پیامبر
●فرازهائی از خطبه :
الف : خطاب به حاضران در مسجد :
۱- شما پرچم داران امر به معروف و نهی خداوند هستید
۲- شما حاملان دین و وحی خدا هستید
۳- شما مسئولیت تبلیغ دین خدا به امتهای دیگر را برعهده دارید
۴- جانشین رسول خدا (ص) به عنوان رهبر در میان شماست
۵- قرآن امانت خداوند در میان شماست
ب : بیان فلسفه برخی از احکام :
در بخش دیگر خطبه به بیان فلسفه برخی از احکام خدا بـه ترتـیـب زیـر مـی پردازنـد :
۱- خدا ایمان را برای پاکسازی شما از شرک قرار داد
۲- و نماز را برای پاک کردن شما از تکبّر
۳- زکات را برای پاک کردن جان و روزیتان
۴- روزه را برای تثبیت اخلاص
۵- حج را برای استحکام دین
۶- عدل را برای تنظیم قلبها
۷- اطاعت ما را برای نظم یافتن ملت
۸- امامت را برای در امان ماندن از تفرقه
۹- جهاد را برای عزّت اسلام
۱۰- صبر را برای کمک به استحقاق پاداش
۱۱- امر به معروف را برای مصلحت عموم
۱۲- نیکی به پدر و مادر را سپر حفظ از خشم
۱۳- قصاص را وسیله حفظ خونها
۱۴- صله ارحام را وسیله ازدیاد عدد
۱۵- نهی از شراب خواری را برای پاکیزگی از کثافت
۱۶- شرک را حرام کرد برای اخلاص به ربوبیت خویش
ج : بیان خدمات رسول خدا(ص) :
حضرت خطاب به مردم ابتدا به معرفی خود می پردازدو می فرماید :
إعـلـمـوا انّـی فـاطمه و ابـی مـحـمّـد(ص)
اگر پدر مرا بشناسید مدانید که من پدری دارم که هیچ یک از زنان شما چنان پدری ندارند ، سپس فعـالیتهای رسولخدا (ص) را به ترتیب زیر یـادآوری فـرمودنـد :
●رسالت خویش را انجام داد
●سرآغاز نبوت را با انذار شروع کرد
●بت ها را در هم شکست
●با زبان حکمت و موعضه حسنه به سوی خدا دعوت کرد .تا جمع (مشرکان) در هم شکست و آنان از میدان گریختند
●عربده های شیاطین خاموش شد
●گره های کفر و نفاق از هم گشوده شد
●و دهان شما به کلمه اخلاص باز باشد
د : یادآوری گذشته مسلمانان:
سپس حضّار مجلس را بصورت مستقیم مورد خطاب قرار داده و گذشته آنان را چنن یادآوری فـرمودنـد :
●و شما بر کنار پرتگاهی از آتش بودید
●مانند جرعه آب بودید ( که به سادگی شما می توانستند بنوشند )
●آنقدر ضعیف بودید که هر طمعکاری به سراغتان می آمد
●و آتش زنه ای بودید که بلافاصله خاموش می شدید
●و لگد کوب شده قدمـها بـودید
●آبهای جاده ها را می آشامیدید
●ذلیل شـده و درمـانـده بـودید
●می ترسیدید که مردمان ( اطرافتان ) شما را بربایند
●خدای تعالی به دست محمد(ص) شما را نجات داد
پی نوشت :
(۱) بحارالانوار ج ۲۲